Opinie
Florian Cramer vreest dat het Eurovisie Songfestival de weg plaveit voor een toekomst van easyjetsetters en airbnb’ers, waar Rotterdam later spijt van krijgt. Net zoals hij dat in zijn geboortestad Berlijn zag gebeuren.
Even snel de cijfers: volgens RTL gaat de Gemeente Rotterdam het Eurovisie Songfestival in 2020 met bijna 15,5 miljoen euro subsidiëren. Laten we het er maar even niet over hebben dat Rotterdam de armoedehoofdstad van Nederland is waar – volgens de maatschappelijke organisatie Warm Rotterdam – 25 procent van de kinderen op of onder de armoedegrens opgroeit en waar zo’n 27.000 huishoudens met schulden kampen die ze uit eigen kracht niet meer kunnen aflossen. En ook niet over het feit dat de 15,5 miljoen geen investering in hogere inkomsten uit toerisme is, maar dat ‘het economische effect op Nederland […] uiteindelijk nihil is’, volgens ING-econoom Thijs Geijer.
Toen Rotterdam cultuurhoofdstad van Europa 2001 werd, was daarvoor 17 miljoen gulden aan gemeentelijke subsidies gebudgetteerd, het voor inflatie gecorrigeerde equivalent van nu 10,2 miljoen Euro. In andere woorden: aan dit eendaagse commerciële spektakel wordt nu 50 procent meer uitgegeven dan eerder aan een jaarprogramma – en laten we het even niet over artistieke kwaliteit hebben. De Eurovision Song Contest heeft ongetwijfeld zijn charme als orgie van camp en eurotrash. Maar met 15.000 euro voor de ballroom-evenementen van Kiki House of Angels en Queer Rotterdam, zou je meer doen voor camp popcultuur in Rotterdam dan met 15 miljoen euro voor Eurovision. Het binnen willen halen van een dergelijk evenement is in mijn ogen een typisch voorbeeld van een second city minderwaardigheidscomplex.
Met 15.000 euro voor de ballroom-evenementen van Kiki House of Angels en Queer Rotterdam, zou je veel meer doen voor camp popcultuur in Rotterdam
Als het economische effect ‘nihil’ is, zou je natuurlijk kunnen denken: de Song Contest komt en gaat weer, net zoals in het verleden andere om twijfelachtige redenen gesubsidieerde massa spektakels zoals de Tour de France in Rotterdam.
In mijn geboortestad Berlijn was het niet anders, voordat ik naar Rotterdam ging. In de zomer van 2006 vond daar het WK voetbal plaats, dat met veel overheidsgeld (of, zoals inmiddels bekend: smeergeld) naar Duitsland gehaald was. Ik verhuisde op 1 juli, op 9 juli vond het eindspel in Berlijn plaats. Toen wist ik niet dat dit het begin van het einde zou zijn van het Berlijn waar ik was opgegroeid.
Met het WK voetbal veranderden Duitsland en Berlijn hun imago: van post-WWII naar hip. Elke Duitser kent dit als het Sommermärchen (het zomersprookje). In het begin van de jaren ‘00 kromp het toerisme in Berlijn nog, in 2006 kwamen er 7 miljoen bezoekers. Inmiddels zijn het 13,5 miljoen, per inwoner ongeveer vier keer zoveel als in Rotterdam. Ongetwijfeld zou het toerisme ook zonder het WK zijn gegroeid. Maar het WK was het eerste massa-evenement in Berlijn na 1990 dat (anders dan in de Love Parade en de “CSD” Pride) een mainstream publiek aantrok, en zo de basis van Berlijn als toeristenstad verbreedde. De stad werd het mekka van Airbnb en het Easyjetset.
In 2006 verhuisde ik nog van een proletarische bouwput met inwoners met een grote bek, naar een andere proletarische bouwput met inwoners met een grote bek. Ik voelde me meteen thuis. In mijn wijk Bospolder-Tussendijken hielp ik het percentage migranten hoog te houden. Afgezien van bruine bakstenen, de dichtbije haven en een taal die ik nog moest leren (maar die ook niet ver weg is van het Berlijnse dialect waar je ‘ick wees et ooch nich’ in plaats van ‘ich weiß es auch nicht’ zegt) was het mentaal een kleine stap van de volksbuurten van Berlijn, naar de volksbuurten van Rotterdam.
Het was mentaal maar een kleine stap van de volksbuurten van Berlijn, naar de volksbuurten van Rotterdam
Net als Rotterdam was Berlijn in de jaren ‘90 en vroege jaren ‘00 een rauwe stad met een krimpende bevolking, bovengemiddelde armoede, leegstand en vastgoedspeculatie. Berlijn was bovendien zwaar geraakt door het einde van de overheidssubsidies in 1990, waarmee het communistische Oost-Duitsland zijn hoofdstad onderhield en het Westen zijn ‘eiland van de vrijheid’ West-Berlijn. De stad kampte daardoor met een werkloosheid rond de 20 procent en een groot gebrek aan particuliere werkgevers. Er was veel leegstand, het leven was relatief goedkoop, en daarom was er ruimte voor experiment. Hieruit groeide de veelgeprezen alternatieve cultuur van de stad. Net zoals in Rotterdam.
Ik kom nog regelmatig naar Berlijn om daar mijn ouders te bezoeken. Inmiddels is de stad het Amsterdam van het Oosten geworden, met binge drinkers en 48-hour-party people die via goedkope vluchten massaal instromen. Hetzelfde smerige toerisme als op De Wallen in Amsterdam, wiens eerste symptomen inmiddels ook in de Witte de Withstraat zichtbaar zijn.
Ondanks de grootschalige toestroom van zowel toeristen als nieuwe inwoners is Berlijn nog steeds een arme stad, met een groeiend aantal op straat kamperende daklozen en 17,8 procent van alle huishoudens in de bijstand. Er is een tekort aan woonruimte en gemiddelde Berlijners kunnen de fors stijgende huren niet meer betalen. De linkse stadsregering probeert dit tegen te gaan met draconische nieuwe wetten die de maximale huur op de particuliere vastgoedmarkt tot 8 euro per vierkante meter beperken, terwijl de rechtse oppositie een algehele stop op nieuwe inwoners – zelfs met Duits paspoort – voorstelt. Als ik met oude vrienden uit Berlijn praat, komt het gesprek bijna altijd op de toeristen in de stad. Mijn vrienden willen niet xenofoob zijn, maar iedereen die ik daar spreek heeft spijt van de ontwikkeling.
In Rotterdam publiceerde de gratis krant De Havenloods onlangs een groot artikel met tips hoe je je huis of een vrije kamer tijdens de Eurovision Song Contest via Airbnb & Co. kan verhuren. We kunnen ervan uitgaan dat de infrastructuren die op deze manier worden gecreëerd na het evenement niet zullen verdwijnen, maar de grondslag leggen voor een nieuw soort massatoerisme naar Rotterdam. De onlangs op een toeristenkaart gemaakte grap van Rotterdam als ‘Amsterdam Modern South Quarter’ is dan misschien niet meer zo lachwekkend.
Voor de Groene Amsterdammer deden de journalisten Floor Milikowski en Saskia Naafs onderzoek naar de economische effecten van het massatoerisme op Amsterdam. Hun conclusie: grote delen van de huizenmarkt zijn onttrokken naar Airbnb. Ze concluderen ook dat de stad als geheel economisch niet profiteert van het toerisme omdat ‘een groot deel van de winsten die worden gemaakt in de hotels in de stad direct verdwijnt naar buitenlandse bankrekeningen’.
Het Amsterdamse stadsbestuur heeft hiervan geleerd en probeert inmiddels het toerisme terug te duwen. Ongetwijfeld is de Amsterdamse beslissing om niet te solliciteren op de Eurovision Song Contest onderdeel van deze nieuwe mentaliteit en dit nieuwe beleid.
Het lijkt erop alsof Rotterdam, met zijn second city complex, de fouten van Berlijn en Amsterdam eerst zelf moet maken, om dan in 2030 spijtig op jaren ‘20 terug te kunnen kijken. Hoe het ook mag uitpakken: dat de bewoners van Rotterdam Eurovision met 15 miljoen subsidiëren en niet 15 miljoen schadevergoeding ervoor krijgen, is – op z’n Berlijns en Rotterdams gezegd – idioot.
Jouw Rotterdamse opinie op Vers Beton?
Vers Beton publiceert wekelijks een opinie uit de stad, óver de stad. Heb jij een mening over een recente ontwikkeling in Rotterdam, wind je je ergens over op, zie je iets gebeuren in de stad dat meer aandacht nodig heeft? Mail je idee voor een opinie dan naar info@versbeton.nl.
Florian Cramer
Het bericht Eurovision: geen goede visie voor Rotterdam verscheen eerst op Vers Beton.
